საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების სექტორის ანგარიშვალდებულებისა და ზედამხედველობის სისტემის რეფორმის აქტუალური საკითხები
DOI:
https://doi.org/10.60131/jlaw.2.2024.8330საკვანძო სიტყვები:
უსაფრთხოება, პერსონალური მონაცემები, ფარული საქმიანობა, კონტრდაზვერვითი საქმიანობა, ანგარიშვალდებულება, საპარლამენტო ზედამხედველობა.ანოტაცია
უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სისტემა თავისი ბუნებით და სპეციფიური ვალდებულებებით ეწინააღმდეგება გარე კონტროლს, ზედამხედველობასა და ანგარიშვალდებულების პრინციპებს რადგან მათი საქმიანობის მნიშვნელოვანი ნაწილი და გადაწყვეტილებები დაკავშირებულია საიდუმლო საქმიანობასთან და დოკუმენტებთან. ამიტომ, ეროვნული უსაფრთხოების დემოკრატიულ მართვაში და უსაფრთხოების ინსტიტუტების საქმიანობაზე ზედამხედველობაში გადამწყვეტია პარლამენტის, როგორც ხალხის ინტერესებისთვის მოქმედი უმაღლესი პოლიტიკური ორგანოს, როლი. იგი, როგორც უმაღლესი კანონმდებელი ადგენს ჩარჩოს უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ინსტიტუტების საქმიანობის, ანგარიშვალდებულებისა და კონტროლისათვის.
ეფექტური საპარლამენტო ზედამხედველობა ზრდის ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ინსტიტუტების ანგარიშვალდებულების ხარისხს და საზოგადოებას დააზღვევს თვითნებური, არასათანადო თუ რეპრესიული მმართველობისაგან.
დემოკრატიული მმართველობის სისტემა მოითხოვს ფარული საქმიანობის ეფექტურ ზედამხედველობას. ამ ამოცანის მიღწევა, უპირველესად, უსაფრთხოების ინსტიტუტების მიერ პერსონალური მონაცემების მოპოვებაზე ზედამხედველობის დამოუკიდებელ, ძლიერ ინსტიტუტებსა და სისტემას შეუძლია. ზედამხედველობა არ შემოიფარგლება მხოლოდ საპარლამენტო ზედამხედველობით და საჭიროა როგორც სამთავრობო, ისევე სასამართლო და დამოუკიდებელი ინსტიტუტების განვითარება.
ნაშრომში წარმოდგენილია საქართველოს და სხვა დემოკრატიული ქვეყნების უსაფრთხოების ინსტიტუტების საქმიანობაზე ზედამხედველობის სისტემის განვითარების გამოცდილება და ანალიზი.
სტატიაში შედარებულია უსაფრთხოების ინსტიტუტების საქმიანობაზე და ფარული საქმიანობისას პერსონალური მონაცემების დაცვაზე ზედამხედველობის ქართული და უცხოური გამოცდილება. ნაშრომში სამსჯელოდ წარმოდგენილია უსაფრთხოების ინსტიტუტების საქმიანობაზე კონტროლის სისტემის რეფორმის აქტუალური საკითხები და ახალი, დამოუკიდებელი ზედამხედველობის ინსტიტუტების შექმნის მოსაზრებები.
წყაროები
Law of Georgia "On Personal Data Protection", Legislative Herald of Georgia, 16/01/2012.
Law of Georgia "On State Secrecy", Legislative Herald of Georgia, 12/03/2015.
Regulations of the Parliament of Georgia, Legislative Herald of Georgia, 14/12/2018.
Law of Georgia "On Operative-Search activity", Legislative Herald of Georgia, 30/04/1999.
Law of Georgia "On Counter-Intelligence Activities", Legislative Herald of Georgia, 11/11/2005.
Law of Georgia "On Legal Entity of Public Law - Operative-Technical Agency of Georgia", Legislative Herald of Georgia, 22/03/2017.
Criminal Procedures Code of Georgia, Legislative Herald of Georgia, 09/10/2009.
Law of Georgia "On State Security Service of Georgia", Legislative Herald of Georgia, 07/08/2015.
Law of Georgia "On the Rules of Planning and Coordination of National Security Policy", Legislative Herald of Georgia, 03/04/2015.
Law of Georgia "On Property Restitution and Compensation of Victims of the Conflict in the Former South Ossetia Autonomous Region", Legislative Herald of Georgia, 29/12/2006.
Alaphishvili L., Problems of parliamentary oversight on secret activities of institutes of national security accurance system of Georgia. Journal of Law, (1), 2023. 205–221.
Sajaia L., Verdzeuli S., M. Chikhladze, G., Tatanashvili T., Topuria G., Security Service Reform in Georgia: Results and Challenges, 2018
9 steps to move to the EU membership negotiation stage: parliamentary control, Transparency International Georgia, 23.02.2024, https://www.transparency.ge/ge/blog/9-nabiji-evrokavshiris-cevrobaze-molaparakebebis-etapze-gadasasvlelad- saparlamento-kontroli.
Decision No. 1/9/1673,1681 of the Constitutional Court of Georgia dated November 17, 2022 in the case "Londa Toloraya and the Public Defender of Georgia against the Parliament of Georgia"
Decision N1/1/625,640 of the Constitutional Court of Georgia of April 14, 2016 in the case "Public Defender of Georgia, Citizens of Georgia - Giorgi Burjanadze, Lika Sajaia, Giorgi Gotsiridze, Tatia Kinkladze, Giorgi Chitidze, Lasha Tughushi, Zviad Koridze, "Open Society Foundation Georgia", "Transparency International - Georgia", AIP "Young Lawyers Association of Georgia", "International Society for Fair Elections and Democracy" and "Human Rights Center" against the Parliament of Georgia"
Lawsuit of the Public Defender of Georgia against the Parliament of Georgia, case #1630.
National Security and Intelligence Committee of Parliamentarians Act, S.C. 2017, c. 15, https://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/N-16.6/FullText.html.
Barker C., Petrie C., Dawson J., Godec S., Porteous H., Purser P., Oversight of intelligence agencies: a comparison of the ‘Five Eyes’ nations, Research Paper, 2017.
Eijkman Q., Van Eijk N.,Van Schaik R., Dutch National Security Reform Under Review: Su¬fficient Checks and Balances in the Intelligence and Security Services Act 2017, 2018.
Ruckerbauer C., Legal and Oversight Gaps in Germany's Military Intelligence, June 26, 2024, https://aboutintel.eu/germanys-military-intelligence/.
Schierkolk N.Y., Parliamentary Access to Classified Information, Geneva, 2018.
Wills A., Democratic and effective oversight of national security services, issue paper, Council of Europe, 2015.
Surveillance by intelligence services: fundamental rights safeguards and remedies in the EU – update 2023, EU Agency for Fundamental Rights, 2023.
Surveillance by intelligence services: fundamental rights safeguards and remedies in the EU. Volume I: Member States’ legal frameworks, 2017.
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN
PARLIAMENT, THE EUROPEAN COUNCIL AND THE COUNCIL, Commission Opinion on Georgia's application for membership of the European Union, COM(2022) 405 final, 17.6.2022.
2023 Communication on EU Enlargement Policy (extract about Georgia), 08.11.2023, https://www.eeas.europa.eu/delegations/georgia/2023-communication-eu-enlargement-policy-extract-about-georgia_en?s=221.
https://nsira-ossnr.gc.ca/en/about-nsira/who-we-are/
https://www.rcmp-grc.gc.ca/en/about-rcmp
https://nsicop-cpsnr.ca/about-a-propos-de-nous-en.html
https://ukrat.de/DE/Home/home_node.html
https://www.bundestag.de/en/committees/bodies/scrutiny/scrutiny-198586
https://www.bundestag.de/webarchiv/Ausschuesse/ausschuesse18/gremien18/pkgr
https://www.bundestag.de/webarchiv/Ausschuesse/ausschuesse18/gremien18/g10
https://english.ctivd.nl/about-ctivd/members-and-staff
https://www.tet.dk/the-oversight-board/?lang=en
https://www.eduskunta.fi/EN/valiokunnat/tiedusteluvalvontavaliokunta/Pages/default.aspx
https://tiedusteluvalvonta.fi/en/home
https://www.comiteri.be/index.php/en/standing-committee-i/role
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
