პირადი უფლებების ხელყოფისთვის არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურების ქართული მოდელის შესაბამისობა ევროპულ სტარდარტებთან
საკვანძო სიტყვები:
პირადი არაქონებრივი უფლებები, პიროვნული უფლებები, ინდივიდუალობა, პიროვნება, პატივი და ღირსება, სახელი, გამოსახულება, პერსონალური მონაცემები, ევროპული სტანდარტი, არაქონებრივი ზიანი, ტელეოლოგიური რედუქცია, ანაზღაურების კრიტერიუმები, საკომპენსაციო, სატისფაქციისა და პრევენციის ფუნქციები.ანოტაცია
პიროვნული საწყისი სამოქალაქო სამართალში ყველაზე მეტად აისახება პირად
უფლებებში, რომლებიც პიროვნებასა და ადამიანის შინაგან სფეროს მჭიდროდ
უკავშირდება. შესაბამისად, პირადი უფლებების კერძოსამართლებრივი დაცვა
განაპირობებს ინდივიდუალობის უზრუნველყოფასაც. მართალია, საქართველოს
სამოქალაქო სამართალში, ევროპული გამოცდილების გათვალისწინებით, აისახა
პიროვნების დაცვის გარანტიები, თუმცა გარკვეული თავისებურებებით. ამდენად,
გასარკვევია, როგორია ევროპული სტანდარტი, რათა დადგინდეს ქართულ და ევროპულ
მიდგომებს შორის მიმართება.
დასაწყისშივე უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი (შემდგომში
–სსკ), გარდა ტერმინისა „პირადი უფლება“, ითვალისწინებს ტერმინსაც – „პირადი
არაქონებრივი უფლებები“. თუმცა ინდივიდუალობის ყოველმხრივი დაცვის მიზნით
უმჯობესია, დამკვიდრდეს ევროპაში ცნობილი ტერმინიც: „პიროვნული უფლებები“.
განასხვავებენ პირად უფლებებს, რომელთა ობიექტების ნაწილის ჩამოცილება შეიძლება
სუბიექტისგან (სახელი, გამოსახულება, პერსონალური მონაცემები და სხვ.), ნაწილის
ჩამოცილება კი შეუძლებელია (პატივი, ღირსება...). ისინი დაცულია სსკ-ის მე-18, მე-18 1 ,
ასევე, 992-ე და შემდგომი მუხლებით. ამდენად, დასავლური გამოცდილების
გათვალისწინებით, სსკ-ის ზოგად ნაწილში დასახელდა პირადი არაქონებრივი
უფლებები, ხოლო დელიქტურ სამართალში განმტკიცდა პიროვნული უფლებების
გაფართოებული დაცვა სსკ-ის 992-ე-993-ე მუხლებით, რითაც შეიქმნა პიროვნების დაცვის
უფრო მყარი მექანიზმი. ამასთან, ერთი მხრივ, „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“
კანონის მიღებამ და საერთაშორისო მოთხოვნების იმპლემენტაციამ უფრო მეტად
დააახლოვა ქართული კანონმდებლობა ევროპულ სტანდარტებს, მეორე მხრივ, სსკ-ში მე-
18 1 მუხლის დამატებით პერსონალურ მონაცემებზეც გავრცელდა კერძოსამართლებრივი
დაცვა.
პირად არაქონებრივ უფლებათა სამოქალაქოსამართლებრივ დაცვაში განსაკუთრებულ
როლს ასრულებს არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურება, რომელიც, თავის მხრივ,
მრავალასპექტიანობის გამო ურთულესი პრობლემაა. კვლევით დადგინდა, რომ,
ფაქტობრივად, კონტინენტური ევროპისთვის დამახასიათებელი ზოგადი წესია ასახული
სსკ-ის 413-ე მუხლის 1-ლ ნაწილში, რომლითაც „არაქონებრივი ზიანი ანაზღაურდება
მხოლოდ კანონით ზუსტად გათვალისწინებულ შემთხვევებში“. შესაბამისად,
არამატერიალური ზიანის კომპენსირების შემთხვევათა წრე შეზღუდულია,
ანაზღაურდება მხოლოდ არსებითი არაქონებრივი ზიანი. აქ აუცილებელია პრობლემების
განზოგადება ღრმა თეორიული ცოდნის გამოყენებით და კანონის მოთხოვნათა სრული
დაცვით. შესაბამისად, ამით უზრუნველყოფილი იქნება პიროვნების დაცვის უფრო
მაღალი სტანდარტი.
წყაროები
Constitution of Georgia, 24/08/1995.
Human Rights of European Convention, 04/11/1950.
The Civil Code of Georgia, 24/07/1997.
“Personal Data Protection Act” of Georgia, 28/12/2011.
Explanatory Card about a Amendment in Civil Code of Georgia Bill "On March 14, 2008 №5919_I-'s Law (in Georgian).
Bürgerliches Gesetzbuch (BGB), 18/08/1896 (editorship of 21 February, 2017).
Agarkov M.M., The Right to Name, In Collection of Articles on Civil and Business Law, Dedicated to the Jubilee of prof. Garielia F.Sh., M., 2005147-150, 154-156, 158, 161 (in Russian).
Aleksej N., Leont’ev., Tätigkeit - Bewusstsein - Persönlichkeit, Band 40, Neu übersetzt von Hoffmann E., Bearbeitet und herausgegeben von G. Rückriem, Berlin, 2012, 141.
Amelung U., Der Schutz der Privatheit im Zivilrecht, Schadenersatz und Gewinnabschȍpfung bei Verletzung des Rechts auf Selbstbestimmung über personenbezogene Informationen im deutschen, englischen und US-amerikanishen Recht, Tübingen, 2002, 19.
Beaucamp G., Treder L., Methoden und Technik der Rechtsanwendung, 2., neu bearbeitete Auflage, Hamburg, 2011, 78-79.
Barabadze N., Moral Damage and the Problem of Compensating it, Tbilisi, 2012, 32-33, 40-41 (in Georgian).
Bartnik M., Der Bildnisschutz im deutschen und französischen Zivilrecht, Mohr Siebeck, Tübingen, 2004, 58, 259-260
Bichia M., Conflict of Values between the Freedom of Expression and Right to Privacy, Journal “Justice and law”, №3, 2013, 128-147 (in Georgian).
Bichia M., Protection of Personal Life, in Accordance with the Civil Law of Georgia, Tbilisi, 2012, 149, 167, 330 (in Georgian).
Chanturia L., General Section of Civil Law, Tbilisi, 2011, 74, 82-89, 199-201 (in Georgian).
Chanturia L., Die Europäisierung des georgischen Rechts – bloßer Wunsch oder große Herausforderung? In Rabels Zeitschrift, Band 74, Heft 1, 2010, 154-181.
Chanturia L., Introduction to the General Part of Georgian Civil Law, Tbilisi, 2000, 77 (in Georgian).
Chanturia L., Personal Non-property Rights in Modern Civil Law, Journal “Law”, No11-12, 1997, 24, 28, 30 (in Georgian).
Chikvashvili Sh., The Responsibility for Moral Damage, Tbilisi, 2003, 20, 97-98, 105, 107 (in Georgian).
Ciskadze M., The Problem of Compensation of Non-property Damage for Body Injury in Georgian Legislation, Journal “Justice and law”, №2, 2008, 17 (in Georgian).
Doghonadze L., The Compensation of Moral Damage (Dissertation), Tbilisi, 2010, 22, 174-175, 181 (in Georgian).
Erdelevsky A., Compensation of Morale Damage: Analysis and Commentary of Legislation and Judicial Practice, 3rd edition, revised and enlarged, Moscow, 2007, 1, 57-59, 61 (in Russian).
Fuchs M., Deliktsrecht, 4-te Auflage, Heidelberg, 2003, 79.
Jorbenadze S., Onleincommentary of the Civil Code, gccc.ge, 08.10.2015, Art. 181, Abs. 18-19 (in Georgian).
Heermann P., Verwertung von Persönlichkeitsrechten der Bundesligafußballspieler durch die Bundesligaclubs sowie die Deutsche Fußball Liga GmbH (Seminar zum Sportrecht), 2008, 7-8.
Hȍhne T., Persȍnlichkeits und Medienrecht, Gezieltes Fotografieren einer Person - Verletzung des Rechts am eigene Bildnis, In: “Zeitschrift für Informationsrecht” (ZIR), Heft3, 2013, 207-208.
Honore A.M.(1971), Causation and Remoteness of Damage. In International Encyclopedia of Comparative Law, Vol. XI, Ch. 7. The Hague: M. Nijhoff, p. 108, cit.: Barabadze N., Moral Damage and the Problem of Compensating it, Tbilisi, 2012, 41 (in Georgian).
Kereselidze D., The Most General Notions of Private Law, Tbilisi, 2009, 132-133, 138 (in Georgian).
Kilkelly U., The Right to Respect for Private and Family Life, A Guide to the Implementation of Article 8 of the European Convention on Human Rights, Germany, 200310-11, 14-15, 20-21, 42.
Kilkely U., The Right to Respect for Privacy and Family Life, realization of the Article 8 of Human Rights of European Convention, Chelidze L., Bokhashvili B. and Mamukelashvili T. (Translators.), Tbilisi, 2005, 9, 14, 25-27, 58 (in Georgian).
Kropholler J., German Civil Code, Study Comment, 13th rev. ed., Chechelashvili Z.,, Darjania T., (Translators), Tbilisi, 2014, 135-136, 636 (in Georgian).
Meißner H., Griechische Wurzeln des europäischen Wertkanons, In: Die kulturelle Eigenart Europas (Herausgeber Buchstab G.), Freiburg, 2010, 24.
Moniava P.(T.), The Right to obtaining Personal Data in Civil Law, Journal “World and Law”, №2 (6), 2009, 17 (in Georgian).
Müller S., Überkompensatorische Schmerzengeldbemessung? Ein Beit¬rag zu den Grundlagen des 253 Abs. 2 BGB n. F., Berliner Reihe - Versicherungswissenschaft in Berlin, Band 29, Berlin, 2007, 9.
Ninidze T., Structure of first Article of Civil Code, In anniversary Collection of Akaky Labartkava 80th (red. Chanturia L.,) Tbilisi, 2013, 167-169 (in Georgian).
Ninidze T., Moral Damage in Civil Law, "Soviet Law", № 2, 1978, 51, 55 (in Georgian).
Ninidze T., Individuality of Human – Subject of Soviet Civil Law Protection, Bulletin of SSR Scientific Academy of Georgia; Philosophy, Psychology, Economy and Law Series №4, 1977, 88, 94-95 (in Georgian).
Ohrmann Chr., Der Schutz der Persȍnlichkeit in Onlien-Medien, Unter besonderer Berücksichtigung von Weblogs, Meinungsforen und Onlinearchiven, Frankfurt am Main, 2010.
Peifer K.N., Individualität im Zivilrecht, Mohr Siebeck, Tübingen, 2001, 29, 130.
Peters N., Zur Pressefreiheit auf dem Prüfstand des deutschen Bundesverfassungsgerichts und des Europäischen gerichtshofs für Menschenrechte, Justiz in aller Welt, Betrifft JUSTIZ Nr. 83, September 2005, 161.
Phirtskhalashvili A., Schutzpflichten und die horizontale Wirkung von Grundrechten in der Verfassung Georgiens vom 24. August 1995, Berlin, Universitätsverlag Potsdam, 2010, 47, 49-52.
Prins C., When personal data, behavior and virtual identities become a commodity: Would a property rights approach matter? SCRIPT-ed, Vol. 3, Issue 4, 2006, 278.
Rühl, Ulli F.H., Die Semantik der Ehre im Rechtsdiskurs, “Kritische Justiz”, Heft 2, 2002, 201-203.
Samkharadze I., Europization of Georgia: Key Legal Aspects of EU Membership, Journal “Justice and Law”, №5, 2015, 39-54 (in Georgian).
Schemitsch M., Identitätsdaten als Persönlichkeitsgüter (Dissertation), Darmstadt, 2004, 125.
Siebrecht I., Der Schutz der Ehre im Zivilrecht, in: JuS, Heft 4, 2001, 337.
Spindler G., Reckers O., Tort Law In Germany, The Netherlands, 2011, 133, Abs. 239.
Stuhlmann Chr., Der zivilrechtliche Persȍnlichkeitsschutz bei Ehrenverletzung und kommerzieller Vermarktung in Deutschland, Taschenbuch, 2001, 83.
Supreme Court of Georgia, Recommendations of the Supreme Court of Georgia on Problematic Cuestions of Civil Law Practice, Tbilisi, 2007, 70-71 (in Georgian).
Tcomaia N., Trends of Judicial Practice regarding the free Development of one’s own Personality and Right to Respect one’s Privacy and Family Life, Journal “Justice and law”, №4, 2014, 140 (in Georgian).
Tcomaia N., A Role of Personality in Development of Society, Journal “Intercultural Communications”, №17, 2012, 173-175 (in Georgian).
Todua M., Qurdadze Sh., Peculiarities of Decision-making on Certain Categories of Civil Cases, Tbilisi, Association of Georgian Judges, 2005, 49, 70, 74-75 (in Georgian).
Unseld F., Die Kommerzialisierung personenbezogener Daten, München, 2010, 11-14.
Varkalo V., About Liability on Civil Law (compensation for damage - function, species, boundaries), translated from the Polish by W. Zaleski, Moscow, 1978, 38, 44-45 (in Russian).
Werthwein S., Das Persönlichkeitsrecht im Privatrecht der VR China, Berlin, 2009, 95.
Westermann H., Person und Persönlichkeit als Wert im Zivilrecht, Heft, 47, Wiesbaden, 1957, 17.
Wurmnest W., Grundzüge eines europäischen Haftungsrechts: eine rechtsvergleichende Untersuchung des Gemeinschaftsrechts, Tübingen, 2003, 287-288, 300-301.
Zoidze B., Reception of European Private Law in Georgia, Tbilisi, 2005, 105, 178 (in Georgian).
Decision of May 1, 2015 №as-113-108-2014 of the Chamber of the Civil Category Cases of the Supreme Court of Georgia (in Georgian).
Decision of August 3, 2012 №as-1739-1720-2011 of the Chamber of the Civil Category Cases of the Supreme Court of Georgia (in Georgian).
Decision of Januar 20, 2012 №as-1156-1176-2011 of the Chamber of the Civil Category Cases of the Supreme Court of Georgia (in Georgian).
Pfeifer v. Austria, [2007] ECHR, 33.
Gurgenidze v. Georgia [2006] ECHR, 37.
Decision of Constitutional Court of Georgia, 26 October, 2007 №2/2/-389 (in Georgian).
Decision of Jule 18, 2001 N3k/376-01 the Chamber of Civil, Industrial and Bankruptcy Cases of the Supreme Court of Georgia (in Georgian).
Freesoz and Roire v. France [1999], ECHR, 52.
Kroon v. Netherlands [1994] ECHR, 31.
Castells v. Spain [1992] ECHR, 28-29.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
