ტვირთების საერთაშორისო გადაზიდვის ხელშეკრულებისა და მის საფუძველზე გაცემული კონოსამენტის ურთიერთმიმართება
DOI:
https://doi.org/10.48614/jlaw.1.2022.4941საკვანძო სიტყვები:
გადაზიდვის ხელშეკრულება, საქონლის საერთაშორისო ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულება, ტვირთების საერთაშორისო გადაზიდვა, კონოსამენტი, ჩარტერი, ფრახტი, სატრანსპორტო დოკუმენტი, ტვირთგამგზავნი, გადამზიდველი, ტვირთმიმღები.ანოტაცია
საერთაშორისო კომერციული ტრანზაქციის შემადგენელი სამართლებრივი ურთიერთობების ჯაჭვის ერთ-ერთი თვალსაჩინო ელემენტია კონოსამენტი. იგი წარმოადგენს სატრანსპორტო დოკუმენტს, რომელიც, ერთი მხრივ, შეიცავს ტვირთგამგზავნსა და გადამზიდველს შორის დადებული გადაზიდვის ხელშეკრულების დებულებებს და ასრულებს ამ ხელშეკრულების არსებობის უმთავრესი მტკიცებულების ფუნქციას, ხოლო მეორე მხრივ, მოთხოვნის უფლებას ანიჭებს მესამე პირს - ტვირთმიმღებს. რიგ შემთხვევებში, კონოსამენტმა, შესაძლოა იტვირთოს არა მხოლოდ გადაზიდვის ხელშეკრულების არსებობის მტკიცებულების, არამედ უშუალოდ გადაზიდვის ხელშეკრულების ფუნქცია.
საქონლის საერთაშორისო ყიდვა-გაყიდვის სამართლებრივ ურთიერთობას აწესრიგებს „საქონლის საერთაშორისო ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებათა შესახებ“ ვენის კონვენცია, რომელიც აგრეთვე, უთითებს სატრანსპორტო დოკუმენტებზე და ადგენს გამყიდველის ვალდებულებებს იმ სამართლებრივი ურთიერთობის მიზნებისათვის, რომლის ფარგლებშიც გამყიდველი ვალდებულია, დადოს გადაზიდვის ხელშეკრულება გადამზიდველთან.
გადაზიდვის ხელშეკრულება საქონლის საერთაშორისო ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებისაგან განცალკევებული სამართლებრივი ურთიერთობის მარეგულირებელი ხელშეკრულებაა. მის მხარეებს წარმოადგენენ ტვირთგამგზავნი და გადამზიდველი. სატრანსპორტო დოკუმენტები ანუ იგივე გადასაზიდი დოკუმენტები ტვირთების საერთაშორისო გადაზიდვის პროცესის აუცილებელი შემადგენელი ნაწილია, რომელიც, უმეტესწილად, მოსდევს საქონლის საერთაშორისო ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებისა და ტვირთების საერთაშორისო გადაზიდვის ხელშეკრულების დადებას.
მოცემული ნაშრომის მიზნებისათვის განხილულია ტვირთების საერთაშორისო საზღვაო გადაზიდვის პროცესში გამოყენებული კონოსამენტი. თავის მხრივ, ტვირთების საერთაშორისო საზღვაო გადაზიდვებთან დაკავშირებული სამართლებრივი ურთიერთობები თითქმის ამომწურავად რეგულირდება საერთაშორისო ხელშეკრულებებითა და შეთანხმებებით: „კონოსამენტის მარეგულირებელი ზოგიერთი წესის უნიფიკაციის შესახებ“ გაერთიანებული ერების კონვენციითა და მისი დამატებითი ოქმით (შემდგომში - ჰააგა-ვიზბის წესები) და „ტვირთების საზღვაო გადაზიდვის შესახებ“ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის 1978 წლის კონვენციით (შემდგომში - ჰამბურგის წესები). ნაშრომის მიზნებისათვის აგრეთვე განხილულია „ტვირთების სრულად ან ნაწილობრივ ზღვით გადაზიდვის შესახებ“ გაერთიანებული ერების კონვენცია (შემდგომში - როტერდამის წესები), რომელიც რატიფიკაციის არასაკმარისი რაოდენობის გამო ჯერ კიდევ არ არის ძალაში შესული.
ტვირთების საერთაშორისო გადაზიდვების პროცესში გამოყენებული დოკუმენტების სისწორესა და სისრულეზე შესაძლოა, მთელი კომერციული ტრანზაქციის განხორციელება იყოს დამოკიდებული. კონოსამენტი, თავის მხრივ, ადასტურებს გადაზიდვის ხელშეკრულების პირობებს და აგრეთვე, მასშივეა მოცემული გადაზიდვის ხელშეკრულების ძირითადი დებულებები. გარდა ამისა, კონოსამენტი, თავისი აღმჭურველი ფუნქციიდან გამომდინარე, სახელშეკრულებო უფლებას გადასცემს მესამე პირს - ტვირთმიმღებს, რის შედეგადაც ქმნის სამართლებრივი ურთიერთობის საფუძველს და გადამზიდველს შორის. გადამზიდველსა და ტვირთგამგზავნს შორის ხელშეკრულების არარსებობის ან ზეპირი ხელშეკრულების არსებობის პირობებში კონოსამენტი ერთადერთი დოკუმენტია, რომლიდანაც აღნიშნული მხარეების უფლებები და ვალდებულებები გამომდინარეობს. იმ შემთხვევაში, თუ კონოსამენტი არ შეესაბამება გადაზიდვის ხელშეკრულებას, იგი ერთადერთი დოკუმენტია იმისათვის, რომ განისაზღვროს ტვირთმიმღების უფლებები და გადამზიდველის ვალდებულებები მის წინაშე.
ყოველივე აღნიშნული ცხადყოფს კონოსამენტში მოცემული ინფორმაციის სიზუსტის მნიშვნელობას, რაც მხარეების მიერ უზრუნველყოფილ უნდა იქნეს მისი გაცემის ეტაპზე და რაც წარმოადგენს ერთ-ერთ უმთავრეს წყაროს საერთაშორისო კომერციულ ტრანზაქციაში მონაწილე მხარეების ნების დადგენის, კონოსამენტის გაცემამდე დადებული გადაზიდვის ხელშეკრულებით განსაზღვრული და მისგან გამომდინარე უფლებებისა და ვალდებულებების განაწილების, პასუხისმგებელი მხარის იდენტიფიცირებისა და პასუხისმგებლობის ზომის (ლიმიტის) დასადგენად.
წყაროები
Bill of Lading Act, UK, 1855.
Carriage of Goods by Sea Act, UK, 1992.
Сivil Code of Georgia, Parliamentary Gazette, 31, 24/07/1997.
Contracts (Rights of the Third Parties) Act, UK, 1999.
International Convention for the Unification of Certain Rules of Law relating to Bills of Lading, Brussels, 1924.
Maritime Code of Georgia, Parliamentary Gazette, 25-26, 15/05/1997.
UN Convention on Contracts for the International Carriage of Goods Wholly or Partly by Sea (the Rotterdam Rules), 2008.
United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, (CISG), Vienna, 1980.
United Nations Convention on the Carriage of Goods by Sea (the Hamburg Rules), 1978.
Aikens R. S., Bills of Lading, Informa Law from Routledge, Abingdon, December 24, 2020, 166, 167, 168, 170, 174, 175, 177.
Dockray M., Cases and Materials on Carriage of Goods by Sea, 3rd ed., Cavendish Publishing Limited, Great Britain, 2004, 77, 122.
Dubovec M., The Problems and Possibilities for Using Electronic Bills of Lading as Collateral, Arizona Journal of International and Comparative Law, Vol. 23, №2, 2006, 438, 441, 442.
Eder B., Scrutton on Charterparties and Bills of Lading, Article 48, London, 2021, 5-001, 5-003.
Kerashvili S., Liability of the Carrier for Delivery of the Goods without Representation of the Bill of Lading, Journal of Law, №1, 2015, 249, 265 (in Georgian).
Murray C., Schmitthoff's Export Trade, The Law and Practice of International Export Trade, London, 2008, 289.
Stevens F, The Bill of Lading: Holder Rights and Liabilities, Routledge, 1st ed., Abingdon, December 14, 2019, 9, 17, 18, 155, 156, 157, 160.
Suff M., Essential Contract Law, Cavendish Publishing, London, 1994, 167.
Todd P., Bills of Lading and Bankers’ Documentary Credits, 4th ed., Informa Law 2007, 22.
Wilson J., Carriage of Goods by Sea, Pearson Education Limited, 7th ed., 2010, 3.
Green Island, [2010] 2 Lloyd’s Rep, 1.
Panatown Ltd v McAlpine Construction Ltd [2000] 4 All ER.
Electrosteel Castings Ltd v Scan-Trans Shipping & Chartering Sdn Bhd, 2002] EWHC 1993.
Enichem Anic S.p.A. and Others v. Ampelos Shipping Co. Ltd. (The “Delfini”) [1990] 1 Lloyd's Rep. 252.
The Aramis [1989] 1 Lloyd’s Rep 213
Scancarriers A/S v. Aotearoa International Ltd. (The "Barranduna” and "Tarrago")
2 Lloyd's Rep. 419.
Mayhew Foods Limited v Overseas Containers Ltd. [1984] 1 Lloyd's Rep. 317.
Evans v Andrea Merzario ltd 1976.
The Albazero, Albacruz v Albazero [1976] 3 All ER 129.
British Crane Hire Corporation Ltd v Ipswich Plant Hire Ltd [1973] EWCA Civ 6.
Pyrene Company, Ltd v. Scindia Steam Navigation Company, Ltd. [1954] 1 Lloyd's Rep. 321.
Ardennes (Cargo Owners) vs Ardennes (Owners) [1951] I KB 55.
Brandt v Liverpool, Brazil & River Plate Navigation Co Ltd [1924] SJV. Co.35.
Leduc & Co v Ward, [1888] 20 QBD 475.
Watkins v. Rymill (1883) 10 Q.B.D. 178, 183, 189.
Glyn Mills Currie and Co v The East and West India Dock Company: CA 1880.
Dunlop v. Lambert [1839] 6 Cl. & F. 600.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
