გამოხატვის უფლების მიმართება პატივისა და რეპუტაციის პიროვნულ უფლებებთან
საკვანძო სიტყვები:
გამოხატვის თავისუფლება, პიროვნული უფლებები, პატივი, რეპუტაცია, ფაქტების სინამდვილე და შეფასებითი მსჯელობა.ანოტაცია
პიროვნულ უფლებებს განსაკუთრებული ადგილი უჭირავთ უფლებათა ფართო სპექტრში. ადამიანის უფლებების სამართლის, სამოქალაქო და სისხლის სამართლის მიჯნაზე არსებული პიროვნული უფლებები სამართალი განამტკიცებს სამართლის სუბიექტის – პირის სტატუსს, უზრუნველყოფს „პიროვნულობის გარესამყაროსათვის წარდგენას და, ამავე დროს, სამყაროსაგან მის დაცვას“. ამასთან, ხშირად, ამა თუ იმ პიროვნული უფლების გამოყენება სხვა პირის პიროვნულ სფეროში ჩარევას იწვევს. ამ დროს თავად სხვადასხვა პიროვნული უფლება ერთმანეთს უპირისპირდება. მაგალითად, გამოხატვის განხორციელებამ შეიძლება გამოიწვიოს პატივისა და საზოგადოებრივი სახის, რეპუტაციის უფლებების ხელყოფა. ამ უფლებების დაცვა ყველაზე ხშირად გამოყენებადი საფუძველია გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვისათვის. სტატიაში განხილულია გამოხატვის თავისუფლების მიმართება პირის პატივისა და პიროვნულ უფლებებთან და მათი დაბალანსების მექანიზმები ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს პრაქტიკის მიხედვით, აგრეთვე ამ მხრივ ქართულ კანონმდებლობასა და პრაქტიკაში არსებული მდგომარეობა.
წყაროები
1. საქართველს კონსტიტუცია, 24/08/1995.
2. საქართველოს კანონი „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“, 24/06/2004.
3. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი, 04/07/1997.
4. ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია, 04/11/1950.
5. საერთაშორისო პაქტი სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ, 16/12/1966.
6. ბარაბაძე ნ., სახელის, პატივის, ღირსებისა და საქმიანი რეპუტაციის დაცვის შესახებ აღძრულ საქმეთა განხილვისა და მორალური ზიანისათვის კომპენსაციის დაკისრების ზოგიერთი თავისებურებანი, ჟურნ. ,,მართლმსაჯულება და კანონი” №4, თბ., 2011, 112.
7. გაბეხაძე დ., რეპუტაცია, როგორც გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის საფუძველი, ადამიანის უფლებათა ევროპული სტანდარტები და მათი გავლენა საქართველოს კანონმდებლობასა და პრაქტიკაზე, კორკელია კ. (რედ.), თბ., 2006, 53, 58-60, 63-65.
8. გოცირიძე ე., „აზრის გამოხატვა“, რომელსაც არ იცავს ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლი, ადამიანის უფლებათა ევროპული სტანდარტები და მათი გავლენა საქართველოს კანონმდებლობასა და პრაქტიკაზე, კორკელია კ. (რედ.), თბ., 2006, 100, 115.
9. გოცირიძე ე., საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი (თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა. ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი), თბ., 2013, 114-115.
10. ზოიძე ბ., საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი (თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა. ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი), თბ., 2013, 279.
11. კერესელიძე დ., კერძო სამართლის უზოგადესი სისტემური ცნებები, თბ., 2009, 132-133,146-147.
12. კუბლაშვილი კ., ძირითადი უფლებები, თბ., 2003, 298.
13. მაკოვეი მ., გამოხატვის თავისუფლება, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მე-10 მუხლის განხორციელება, გზამკვლევი, 2005, 152.
14. ნინიძე თ., საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარები, წიგნი I, თბ., 2002, 64.
15. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 30 სექტემბრის #N№ას-1052-1007-2014 გადაწყვეტილება.
16. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2014 წლის 1 ოქტომბრის №Nას-179-172-2012 განჩინება.
17. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 9 იანვრის N№ას-1559-1462-2012 განჩინება.
18. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2012 წლის 20 თებერვლის N№ას-1278-1298-2011 გადაწყვეტილება.
19. საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს 2004 წლის 11 მარტის №N2/1/241 გადაწყვეტილება.
20. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2001 წლის 18 ივლისის №3კ/376-01 გადაწყვეტილება.
Brun H., Libertés d’expression et de presse; droits à la dignité, l’honneur, la réputation et la vie privée, Revue Générale de Droit, Vol. 23, Issue 3, 1992, 451.
Flauss J.-F., The European Court of Human Rights and the Freedom of Expression, Indiana Law Journal, 2009, 818, 819.
Meyerson D., The Legitimate Extent of Freedom of Expression, 52 University of Toronto Law Journal, 2002, 332, 340.
Pasca A., Les poursuites-Bâillons: frontière entre liberté d’expression et droit à la réputation, lex Electronica, revue du Centre de recherche en droit public, Vol. 14, N2, 2009, 9.
Saint-Pau J.-Ch., Droits de la personnalité, Paris, 2013, 945.
Smet S., Freedom of Expression and the Right to Reputation: Human Rights in Conflict, American University International Law Review, Vol. 26, Issue 1, 2010, 187, 193, 203, 205, 207, 208, 212-213, 226, 228, 233.
Van der Sloot B., Privacy as Personality Right: Why the ECtHR’s Focus on Ulterior Interests Might Prove Indispensable in the Age of “Big Data”, 31 (80) Utrecht Journal of International and European Law, 25, 2015, 26, 27, 31, 32, 44.
Rothe vs. Austria (2012).
A vs. Norway (2009).
Petrina versus Romania (2008).
Chauvy vs. France (2004).
Hertel versus Switzerland (1998).
De Haas and Gijsels versus Belgium (1997).
Lingens Versus Austria (1986).
Handyside versus the United Kingdom (1976).
