მემკვიდრის სავალდებულ წილის გამოთვლის მექანიზმი და მისი მოცულობის განსაზღვრის პრობლემები მემკვიდრეობითსამართლებრივ ურთიერთობებში
DOI:
https://doi.org/10.48614/jlaw.2.2020.273-293საკვანძო სიტყვები:
საკუთრება, მემკვიდრეობა, მამკვიდრებელი, მემკვიდრე, სამკვიდრო მასა, სავალდებულო წილის მქონე მემკვიდრე, ანდერძისმიერი მემკვიდრე, სავალდებულო წილი, სავალდებულო წილის მოცულობა, ჩუქებით მიღებული ქონება, ორმაგი უფლებამოსილების თეორია.ანოტაცია
ანდერძის თავისუფლება საოჯახო და მემკვიდრეობის სამართლის ერთ-ერთი ფუძემდებლური პრინციპია, მაგრამ მისი ლეგიტიმური შეზღუდვა დასაშვებია მამკვიდრებელთან ყველაზე ახლო ნათესაური კავშირის მქონე, ოჯახის წევრების ინტერესების სასარგებლოდ. კანონით შეზღუდულია მამკვიდრებლის ნების ავტონომია, ამოირჩიოს სამკვიდროს მისაღებად მხოლოდ ანდერძისმიერი მემკვიდრეები. განსაზღვრული კატეგორიის მემკვიდრეებისთვის დადგენილია სავალდებულო წილის მიღების უფლება მიუხედავად იმისა გაითვალისწინა თუ არა ისინი მამკვიდრებელმა ანდერძში,[1] ეს ის მემკვიდრეებია, რომლებსაც არ შეიძლება ჩამოერთვას მემკვიდრეობის უფლება, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ისინი აღიარებული არიან უღირს მემკვიდრეებად. სავალდებულო წილის გამოთვლა და მისი ოდენობა საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის სპეციალური წესებით მკაცრად არის რეგლამენტირებული, მიუხედავად ამისა, ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში ისინი განხილულ უნდა იქნეს სამემკვიდრეო სამართლის სხვა ნორმათა მიმართ ერთობლიობაში. სასამართლო პრაქტიკაში კანონისმიერი მემკვიდრის სავალდებულო წილის გამოთვლის მექანიზმი და მისი მოცულობის განსაზღვრის წინაპირობები არაერთგვაროვნად განიმარტება და ცალკეულ შემთხვევაში მემკვიდრის სავალდებულო წილის უსაფუძვლო გაზრდასაც იწვევს, რითაც აზრი ეკარგება ანდერძისმიერ მემკვიდრეობას. კანონისმიერი მემკვიდრის სავალდებულო წილის გამოთვლისას, მოქმედ კანონმდებლობაში არსებული ხარვეზები და ბუნდოვანი ნორმები იმგარად უნდა იყოს განმარტებული, რომ კანონისმიერ მემკვიდრეთა სავალდებულო წილის მიღების ინტერესის უზრუნველყოფასთან ერთად უსაფუძვლოდ არ შემცირდეს ანდერძისმიერ მემკვიდრეთა სამემკვიდრეო წილის ოდენობა.
[1] ახვლედიანი ზ., მემკვიდრეობის სამართალი, თბ., 2007, 44.
წყაროები
საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი, 26/06/1997.
გერმანიის სამოქალაქო კოდექსი 18/08/1896.
ესტონეთის კანონი „მემკვიდრეობის შესახებ“ 17/01/2008.
საბერძნეთის სამოქალაქო კოდექსი, 1940.
შვეიცარიის სამოქალაქო კოდექსი, 1907.
ახვლედიანი ზ., მემკვიდრეობის სამართალი, თბ., 2007, 44-49.
ახვლედიანი ზ., საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის კომენტარი, თბ., 2000, 430.
შენგელია რ., შენგელია ე., მემკვიდრეობის სამართალი, თბ., 2011, 104.
შენგელია რ., შენგელია ე., საოჯახო და მემკვიდრეობის სამართალი, თბ., 2017, 362-371.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2018 წლის 11 იანვრის განჩინება საქმეზე №708-662-2017.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 5 ივნისის განჩინება საქმეზე №ას-253-240-2015.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 10 სექტემბრის განჩინება საქმეზე №ას-571-542-2014.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2015 წლის 12 ოქტომბრის განჩინება საქმეზე №ას-791-748-2015.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის 2014 წლის 11 ივლისის განჩინება საქმეზე №ას-409-386-2014.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2013 წლის 6 ივნისის გადაწყვეტილება საქმეზე №ას-1577-1480-2012.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო საქმეთა პალატის განჩინება 2013 წლის 16 ოქტომბრის საქმეზე №ას-321-306-2013.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2013 წლის 4 დეკემბრის განჩინება საქმეზე №ას-531-505-2013.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2010 წლის 6 დეკემბრის გადაწყვეტილება საქმეზე №ას-944-890-2010.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2009 წლის 2 ივნისის განჩინება საქმეზე №ას-1163-1308-08.
საქართველოს უზენაესი სასამართლოს სამოქალაქო, სამეწარმეო და გაკოტრების საქმეთა პალატის 2005 წლის 3 აპრილის გადაწყვეტილება საქმეზე №ას-981-1245-05.
BGH, Urt. v. 23. Mai 2012 – IV ZR 250/11.
BGH, Urt. v. 13. April 2011- IV ZR 204/09.
BGH, Urt. v. 10.12.2003 – IV ZR 249/02, NJW, 1382.
BGH, Urt. v. 25.06.1997, Az.: IV ZR 233/96.
BGH, Urt. v. 27 März 1996 - IV ZR 185/95 = NJW 96, 1743.
BGH, Urt. v. 21.06.1972, Az.: IV ZR 69/71.
BGB, Palandt, 73. Aufl., 2014, § 2303, Rn 1.
Staudinger/Haas, § 2305, Rn. 14.
Staudindger/Haas, § 2307, Rn. 20-23.
Klingelhöffer, Hans Dr., Pflichtteilsrecht, 2. Aufl., 2003; 1952 – IV ZR 74/52, BGHZ, 7, 134, 138.
MünchKomm-BGB/Lange, § 2311 Rn.2, § 2313 Rn.
Juris PraxisKommentar BGB, 6. Aufl.,, 2012, § 2311, Rn. 34.
OLG Düsseldorf, 17.05.1996 - 7 U 126/95.
OLG Hamm, Urt. v. 8. Juni 2010 - Az. 10 U 10/10.
OLG Hamm, Urt. v. 2.08.2012, Az 10. U 118/112.
Амосов С. М., Судьи. Суд. Процесс, Журнал ‘’Законодательство’’, Раздел ‘’Проблемы законодательства’’, №3, 2007, 79-81.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
