სამეზობლო სამართალი და კერძოსამართლებრივი თმენის ვალდებულების შინაარსი ქართულ სამართალში
საკვანძო სიტყვები:
სანივთო სამართალი, სამეზობლო სამართალი, სამეზობლო ზემოქმედება, სხვის მიწაზე გადასვლა მშენებლობისას, დაუშვებელი ხელყოფა, შენობის ჩამოქცევის საფრთხე, საფრთხის აღკვეთის მოთხოვნა, ემისიები, იდეალური ემისიები.ანოტაცია
კერძო სამართლის რეფორმა. საზოგადოდ, პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში განხორციელებული სამოქალაქო სამართლის რეფორმების ანალიზი საშუალებას იძლევა, გამოიყოს რეფორმის ორი ძირითადი კონკურენტული მოდელი. პირველი მოდელის ფარგლებში შენარჩუნდა საბჭოთა სამოქალაქო სამართლის ის ნორმები, რომლებიც არ ატარებდა იდეოლოგიურ ხასიათს. პოსტსაბჭოთა ქვეყნების უმრავლესობამ ეს მოდელი აირჩია.[1] ამ ქვეყნებში მოდელურ სამოქალაქო კოდექსზე დაყრდნობით მიღებულ იქნა ახალი სამოქალაქო კოდექსები, რომლებშიც მრავლად დარჩა ჯერ კიდევ საბჭოთა პერიოდში მოქმედი ნორმები. იმ ქვეყნებში, რომლებმაც მითითებული მოდელი მოირგეს, სამოქალაქო სამართლის რეფორმა და მისი განვითარება დაეფუძნა საბჭოთა პერიოდში არსებულ ტრადიციებს.[2]
საქართველომ სამოქალაქო სამართლის განვითარების პრინციპულად განსხვავებული გზა აირჩია. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის (შემდგომში – სსკ) შემუშავებისას, რომლის შექმნაშიც გერმანელ მეცნიერებთან მჭიდრო თანამშრომლობით მონაწილეობდნენ ქართული კერძო სამართლის მეცნიერების ავტორიტეტული წარმომადგენლები,[3] საფუძვლად აღებულ იქნა გერმანიის სამოქალაქო კოდექსი. ახალი სამართლებრივი ინსტიტუციების ფორმირებისას სსკ დაემყარა ევროპულ კოდიფიკაციებს.[4],[5] გერმანული მოდელის არჩევა განპირობებული იყო მისი მაღალი სამეცნიერო ავტორიტეტით და იმით, რომ საქართველოს სამოქალაქო კოდექსის ავტორები ევროპული ტიპის კოდიფიკაციას განიხილავდნენ საქართველოს ისტორიული ტრადიციების შესატყვისად.[6]
სამართალი კულტურის ნაწილია და რეცეფციის პროცესში არაერთი კულტურული და ტექნიკური ფაქტორის გათვალისწინებაა საჭირო[7]. აუცილებელია აღინიშნოს, რომ სამოქალაქო სამართლის რეფორმირების არცერთი ზემოაღწერილი მოდელი არ არსებობს „სუფთა სახით“. ქვეყნები, რომლებმაც აირჩიეს სამოქალაქო სამართლის განვითარება არსებული ტრადიციების ფარგლებში, გარდაუვლად სესხულობენ სხვა სამართლებრივი სისტემებიდან ცალკეულ ინსტიტუტებს, თუნდაც იმ ოდენობით, რამდენადაც ასეთი სესხება აუცილებელია საბაზრო ეკონომიკის პირობებში სამოქალაქო ბრუნვის სამართლებრივი უზრუნველყოფისათვის; მეორე მხრივ, იმ ქვეყნებში, რომლებმაც არჩევანი გააკეთეს უცხოური სამართლის რეცეფციის სასარგებლოდ, გარდაუვალია რეცეფციამდე არსებული გარკვეული სამართლებრივი ტრადიციების შენარჩუნება[8].
დღეს არსებული ევროპული კერძო სამართლის სისტემა, განსაკუთრებით კი სანივთო სამართლის სისტემა, საერთო ჯამში, არის მე-19 საუკუნის პოლიტიკური, ეკონომიკური და სამართლებრივი აზრის შედეგი.[9] განსაკუთრებით ეს ვლინდება სამეზობლო სამართალში, რომელშიც გვხვდება იმ ეპოქისათვის დამახასიათებელი სასოფლო-სამეურნეო საზოგადოებისათვის მნიშვნელოვანი ნორმატიული მოწესრიგებანი. თანამედროვე ინდუსტრიულმა განვითარებამ ამ კუთხით ახალი გამოწვევები გააჩინა.
[1] შეად. Kurzynsky-Singer E., Zarandia T., Rezeption des deutschen Sachenrechts in Georgien, Transformation durch Rezeption?, Transformation durch Rezeption? Möglichkeiten und Grenzen des Rechtstransfers am Beispiel der Zivilrechtsreformen im Kaukasus und in Zentralasien, Kurzynsky-Singer E. (hrsg.), Tübingen, 2014, 108 და შემდგ.
[2] იქვე.
[3] შეად. ზოიძე ბ., ევროპული კერძო სამართლის რეცეფცია საქართველოში, თბ., 2005, 1; კნიპერი ვ., კოდიფიკაციისა და კონცეფციის მეთოდები გარდამავალი ეკონომიკის საზოგადოებებში (საქართველოში არსებული მდგომარეობის ჩათვლით), კრებული სამართლის რეფორმა საქართველოში, ჯორბენაძე ს., კნიპერი ვ., ჭანტურია ლ. (რედ.), თბ., 1994, 176-191; ასევე, შეად. ჯორბენაძე ს., საქართველოს რესპუბლიკის მომავალი სამოქალაქო კოდექსის ძირითადი პრობლემები, სამართლის რეფორმა საქართველოში, თბ., 1994, 142.
[4] შეად. Makovsky A., Einige Einschätzungen der Hilfe bei der Ausarbeitung der Gesetzgebung und des Standes der internationalen Zusammenarbeit, Wege zu neuem Recht: Materialen internationaler Koferenzen in Sankt Petersburg und Bremen, Boguslavskij M., Knieper R. (hrgb.), Berlin, 1998, 339.
[5] იხ. ჩიტაშვილი ნ., შეცვლილი გარემოებების გავლენა ვალდებულების შესრულებასა და მხარეთა შესაძლო მეორად მოთხოვნებზე, 2014, თბ., 81.
[6] შეად. ზოიძე ბ., ევროპული კერძო სამართლის რეცეფცია საქართველოში, თბ., 2005, 92 და შემდგ.
[7] აღნიშნულზე იხ. Kennedy D., The Politics and Methods of Comparative Law, The Common Core of European Private Law, Essays on the Project, Mattei U., Bussani M. (eds.), Hague, 2002, 143. ნეკრორეცეფციის საკითხთან დაკავშირებით იხ. Burduli I., Nekrorezeption in Transformationsgesellschaften, Dogmatik im Dienst von Gerechtigkeit, Rechtssicherheit und Rechtsentwicklung, Festschrift für Hanns Prütting, Brinkmann M., Effer-Uhe D. O., Völzmann-Stickelbrock B., Weesser S., Weth St. (hrsg.), Köln, 2018, 3 და შემდგ.
[8] მაგალითისათვის, ქართულმა სამართალმა უარი თქვა გერმანულ სამართალში არსებულ საკუთრების გადასვლის აბსტრაქტულ მოდელზე, შეად. Kurzynsky-Singer E., Zarandia T., Rezeption des deutschen Sachenrechts in Georgien, Transformation durch Rezeption?, Transformation durch Rezeption? Möglichkeiten und Grenzen des Rechtstransfers am Beispiel der Zivilrechtsreformen im Kaukasus und in Zentralasien, Kurzynsky-Singer E. (hrsg.), Tübingen, 2014, 110 და შემდგ. ასევე, უძრავ ნივთებთან დაკავშირებით საკუთრების გადასვლის წესი დღეს უკვე არ ითვალისწინებს სანოტარო დამოწმების აუცილებლობას, განსხვავებით გერმანული სამართლისაგან. იხ. Zarandia T., Purchase Immovable Property in Good Faith from Unauthorized Seller per Georgian Case Law, Journal Studia Universitatis Moldaviae. Stiinte Sociale, № 8(98), 2016, 75 და შემდგ.
[9] შეად. Akkermans B., Sustainable Property Law?, European Property law Journal, Vol. 7, Issue 1, 2018, 1.
წყაროები
Code of Administrative Offences of Georgia, 01/06/1985.
Order № 297/N of the Minister of Labour, Health and Social Protection of Georgia on Approval of the Qualitative Environmental Standards of Tbilisi, 16/08/2001.
Observance of accepted levels of noise on the territory of Tbilisi is overseen by the Supervision Service of Tbilisi Municipality. Comp. Resolution № 1-2 of the Assembly of Tbilisi Municipality on Approval of the Regulations of the Supervision Service of Tbilisi Municipality, 12/01/2016.
Akkermans B., Sustainable Property Law?, European Property Law Journal, Vol. 7, Issue 1, 2018, 1,
Burduli I., Nekrorezeption in Transformationsgesellschaften, Dogmatik im Dienst von Gerechtigkeit, Rechtssicherheit und Rechtsentwicklung, Festschrift für Hanns Prütting, Brinkmann M., Effer-Uhe D. O., Völzmann-Stickelbrock B., Weesser S., Weth St. (hrsg.), Köln, 2018, 3.
Capitant H., Terré F., Lequette Y., Les grands arrêts de la jurisprudence civile, Tome I, 11e ed., Dalloz, 2000, 334-338. Totladze L., Article 174, Commentary on Civil Code of Georgia, Law of Things (Property), Chanturia L. (ed.), Tbilisi, 2018, 91-92 (in Georgian).
Chitashvili N., Impact of Amended Circumstances on the Fulfilment of Obligations and Potential Secondary Claims of the Parties, Tbilisi, 2014, 81 (in Georgian).
Iro G., Bürgerliches Recht, B. IV, Sachenrecht, 3 aufl., Wien, New York, 2008, 64.
Jorbenadze S., Main Challenges of Future Civil Code of the Republic of Georgia, Legal Reform in Georgia, Tbilisi, 1994, 142 (in Georgian).
Knieper R., Methods of Codification and Conception in Transition Economies (Including the Situation in Georgia), Legal Reform in Georgia, Jorbenadze S., Knieper R., Chanturia L.(eds.), Tbilisi, 1994, 176-191 (in Georgian).
Kropholler J., German Civil Code, Study Comments, Chechelashvili Z. (trans.), Chachanidze E., Darjania D., Totladze L. (eds.), Tbilisi, 2014, 690 (in Georgian).
Kennedy D., The Politics and Methods of Comparative Law, The Common Core of European Private Law, Essays on the Project, Mattei U., Bussani M. (eds.), Hague, 2002, 143.
Kurzynsky-Singer E., Zarandia T., Rezeption des deutschen Sachenrechts in Georgien, Transformation durch Rezeption?, Transformation durch Rezeption? Möglichkeiten und Grenzen des Rechtstransfers am Beispiel der Zivilrechtsreformen im Kaukasus und in Zentralasien, Kurzynsky-Singer E. (hrsg.), Tübingen, 2014, 108, 110.
Makovsky A., Einige Einschätzungen der Hilfe bei der Ausarbeitung der Gesetzgebung und des Standes der internationalen Zusammenarbeit, Wege zu neuem Recht: Materialen internationaler Koferenzen in Sankt Petersburg und Bremen, Boguslavskij M., Knieper R. (hrsg.), Berlin, 1998, 339.
Prütting H., Sachenrecht, 36 aufl., München, 2017, 130, 133, 139, 140.
Schwab K. H., Prütting H., Sachenrecht, 32 aufl., München, 2006, 123-124, 129, 130.
Wolf M., Wellenhofer M., Sachenrecht, 31 aufl., München, 2016, 398, 417, 421, 421-422, 663.
Zarandia T., Purchase Immovable Property in Good Faith from Unauthorized Seller per Georgian Case Law, Journal Studia Universitatis Moldaviae. Stiinte Sociale, № 8(98), 2016, 75.
Zoidze B., Reception of European Private Law in Georgia, Tbilisi, 2005, 1, 92 (in Georgian).
Zoidze B., Georgian Property Law, Tbilisi, 2003, 111, 133 (in Georgian).
Zoidze B., Zarandia T., Check Your Knowledge, Cases in Property Law (Questions and Answers), Georgian Property Law, Tbilisi, 2003, 513 (in Georgian).
Decision of September 16, 2002 № 3K-601-02 Supreme Court of Georgia.
Decision of April 21, 2005 № AS-1416-1548-04 Supreme Court of Georgia.
Decision of October 5, 2005 № AS-328-648-05 Supreme Court of Georgia.
Decision of May 24, 2011 № AS-102-100-2011 Supreme Court of Georgia.
Decision of March 6, 2012 № AS-1732-1713-2011Supreme Court of Georgia.
Decision of March 22, 2012 № AS-40-38-2012 Supreme Court of Georgia.
Decision of October 29, 2013 № AS-526-500-2013 Supreme Court of Georgia.
Decision of May 25, 2014 № AS-122-116-2014 Supreme Court of Georgia.
Decision of December 31, 2014 № AS-764-731-2014 Supreme Court of Georgia.
Decision of October 30, 2015 № AS-36-33-2015 Supreme Court of Georgia.
Decision of July 15, 2016 № AS-413-396-2016 Supreme Court of Georgia.
Decision of November 28, 2016 № AS-142-138-2016 Supreme Court of Georgia.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
საავტორო უფლებები (c) 2019 TSU Publishing House
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
