საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სისტემის ინსტიტუციური მოწყობა, ანგარიშვალდებულების და ზედამხედველობის აქტუალური საკითხები
საკვანძო სიტყვები:
ეროვნული უსაფრთხოება, უსაფრთხოების სისტემის მართვა, ანგარიშვალდებულება, საპარლამენტო ზედამხედველობა, პრეზიდენტი, პარლამენტი, მთავრობა, პრემიერ-მინისტრი,ანოტაცია
დემოკრატიული სტანდარტების შესაბამის, ეფექტურად მოქმედ და ანგარიშვალდებულ ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სისტემას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს სახელმწიფო მმართველობისთვის. ეს უზრუნველყოფს საზოგადოების დაცვას სხვადასხვა საფრთხისგან, მის სტაბილურ და მშვიდობიან განვითარებას.
უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სისტემის ინსტიტუტები თავისი ბუნებით კონფლიქტშია ინდივიდისა და ღია საზოგადოების თავისუფლებებთან. ეს სისტემა თავისი არსით ეწინააღმდეგება გარე კონტროლის, ზედამხედველობისა და ანგარიშვალდებულების პრინციპებს. ამიტომ, ეროვნული უსაფრთხოების დემოკრატიულ მართვაში გადამწყვეტია პარლამენტის, როგორც ხალხის ინტერესებისთვის მოქმედი უმაღლესი პოლიტიკური ორგანოს, როლი.
ეფექტური საპარლამენტო ზედამხედველობა ზრდის ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ინსტიტუტების ანგარიშვალდებულების ხარისხს და საზოგადოებას აზღვევს თვითნებური, არასათანადო თუ რეპრესიული მმართველობისაგან.
ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სისტემის რეფორმა და მისი ინსტიტუტების დემოკრატიული სტანდარტებით ფუნქციონირებად მექანიზმებად ტრანსფორმაცია გარდამავალი დემოკრატიის ქვეყნებში მიმდინარე რთული პროცესია, რომელიც დიდ ძალისხმევასა და საზოგადოების ჩართულობას მოითხოვს.
ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სისტემის რეფორმის წარმატებას განაპირობებს სრულყოფილი საკანონმდებლო ბაზის არსებობა-განვითარება. უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ინსტიტუტები და მათი მოქმედება მხოლოდ მაშინ არის ლეგიტიმური, როდესაც მათი ძალაუფლება არ სცდება კანონით განსაზღვრულო მანდატს. საკანონმდებლო საფუძვლების ბუნდოვანება ან წინააღმდეგობრიობა ზრდის ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის ინსტიტუტების კანონის ჩარჩოდან გასვლისა და არალეგიტიმური საქმიანობის რისკებს.
სტატიაში მოცემულია საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სისტემის სამართლებრივი საფუძვლების ანალიზი, გამოკვეთილია აქტუალური საკითხები და პრობლემები. საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების სისტემის სამართლებრივი საფუძვლები წინააღმდეგობრივია. საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების უზრუნველყოფის წამყვანი ინსტიტუტების უფლებამოსილება, რიგ შემთხვევაში, არ არის კანონით მკაფიოდ განსაზღვრული და მანდატი გაფართოებულია მთავრობის გადაწყვეტილებით, პარლამენტის მონაწილეობის გარეშე. ანალიზისას გამოვლენილი პრობლემების გადაწყვეტა შესაძლებელია უსაფრთხოების სისტემის ინსტიტუტების უფლებამოსილებისა და ანგარიშვალდებულების ახალი საკანონმდებლო ჩარჩოს შექმნით.
სტატიაში გადმოცემულ აქტუალურ საკითხებზე მსჯელობა საპარლამენტო თუ აკადემიურ ფორმატში, წვლილს შეიტანს ეროვნული უსაფრთხოების მდგრადი და დემოკრატიული სტანდარტების შესაბამისად მოქმედი სისტემის დამკვიდრებაში.
წყაროები
Constitution of Georgia, Herald of the Parliament of Georgia, 31-33, 24/08/1995.
Constitutional Law of Georgia on the Changes to the Constitution of Georgia, Legislative Herald of Georgia, 2, 06/02/2004.
Constitutional Law of Georgia on the Changes to the Constitution of Georgia, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 13/10/2017.
Organic Law of Georgia on National Security Council, Legislative Herald of Georgia, 33, 11/11/2004.
Law of Georgia on the Structure, Competence and Procedures of the Government of Georgia, Legislative Herald of Georgia, 3, 11/02/2004.
Law of Georgia on the Group of Confidence, Herald of the Parliament of Georgia, 13-14, 04/03/1998.
Law of Georgia on Security Policy Planning and Coordination, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 04/03/2015.
Law of Georgia on the Changes to the Law of Georgia on Security Policy Planning and Coordination, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 07/12/2017.
Law of Georgia on Civil Safety, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.-matsne.gov.ge, 29/05/2014.
Law of Georgia on the State of Emergency, Herald of the Parliament of Georgia, 44, 17/10/1997.
Law of Georgia on Water, Herald of the Parliament of Georgia, 44, 16/10/1997.
Law of Georgia on Protection of Environment, Herald of the Parliament of Georgia, 44, 10/12/1996.
Law of Georgia on Counter Intelligence Activities, Legislative Herald of Georgia, 49, 11/11/2005.
Law of Georgia on Intelligence Activities, Legislative Herald of Georgia, 24, 27/04/2010.
Law of Georgia on the State Border, Republic of Georgia, 198, 17/07/1998.
Law of Georgia on Defence of Georgia, Herald of the Parliament of Georgia, 45, 31/10/1997.
Law of Georgia on Defence Planning, Legislative Herald of Georgia, 16, 28/04/2006.
Law of Georgia on the Intelligence Service of Georgia, Legislative Herald of Georgia, 24, 27/04/2010.
Law of Georgia on the State Security Service of Georgia, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 08/07/2015.
Law of Georgia on Police, Legislative Herald of Georgia, published on the website , 04/10/2013.
Law of Georgia on Fighting Terrorism, Legislative Herald of Georgia, 26, 27/06/2007.
Law of Georgia on Normative Acts, Legislative Herald of Georgia, 33, 22/10/2009.
Resolution of the Parliament of Georgia on the Approval of Orders of the President – Supreme Military Commander of Georgia on Use of Armed Forces for Reaction on Emergency Situation of June 14, 2015, №2, of June 14, 2015, №3 and June 16, 2015 №4, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 16/06/2015.
Regulation of the Parliament of Georgia, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 03/07/2012.
Decree of the Government of Georgia №38 on Creation of the Council of State Security and Crises Management and Adoption of its Chapter, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 06/01/2014.
Decree of the Government of Georgia №337 on Adoption of Chapter of the Ministry of Internal Affairs of Georgia, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 13/12/2013.
Decree of the Government of Georgia №298 on Adoption of Chapter of the General Staff of Military Forces of Georgia, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 22/11/2013.
Decree of the Government of Georgia №343 on the procedures of share of information among institutions conducting counterintelligence activities and other state institutions as consequence of objective of state security assurance and management of information database, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 17/12/2013.
Decree of the Government of Georgia №344 on organization of unified counterintelligence activities and coordination of special services activities, Legislative Herald of Georgia, published on the website www.matsne.gov.ge, 17/12/2013.
Khubua G., Zomerman K.-P. (eds), Legal Base of Public Administration, ¬Tbilisi, 2016, 65 (in Georgian).
Nodia G., Darchiashvili D. (eds), Civil-Military Relations, Theory and Georgian Example, Tbilisi, 2000, 7,11,17,19, 24 (in Georgian).
Georgia’s Security Sector Review Project,Final Report, Atlantic Council of Georgia, Tbilisi, 2014. http://acge.ge/2014/11/საქართველოს-უსაფრთხოები/, [19.03.2018], 45-48, 51-54, 56, 59, 61 (in Georgian).
Constitutional Appeal №690 (Plaintiffs – Sophiko Verdzeuli, Guram Imnadze, Human Rights Education and Training Centre – EMC, Defendant – The Parliament of Georgia. Subject of litigation: Paragraph 2 of Article 11, “a”, “b”, “c” and “d” subparagraphs of paragraph 2 of Article 9 and First paragraph of Article 15 of the Law on Counterintelligence Activities”). Constitutional appeal <http://constcourt.ge/ge/news/aw-21-dekembers-1100-saatze-saqartvelos-sakonstitucio-sasamartloshi-gaimarteba-n690-konstituciuri-sarchelis-arsebiti-ganxilva.page>, [19.03.2018] (in Georgian).
Fuior T., Parliamentary Powers in Security Sector Governance, DCAF, Geneva, 2011, 1, 2, 6, 7.
Vashakmadze M., The Legal Framework of Security Sector Governance in Georgia, DCAF, Geneva-Tbilisi, 2016, 3, 7, 10, 13, 23.
Pataraia T. (ed.), Democratic Control over the Georgian Armed Forces since the August 2008 war, DCAF Regional Programmes Series №4, Geneva, 2010, 31.
Pataraia T. (ed.), Evaluation of Parliamentary Powers Related to Oversight of the Defence Sector in Georgia, DCAF, Geneva, 2014, 33.
Born H., Leigh I., Making Intelligence Accountable: Legal Standards and Best Practice for Oversight of Intelligence Agencies, Oslo, 2005, 3, 16, 17, 18, 23.
Fluri P., Johnsson A.B., Born H. (eds.), Parliamentary Oversight of the Security Sector: Principles, Mechanisms and Practices, DCAF, Geneva, 2003, 20, 40, 71.
Cleary L.R., McConville T. (eds.), Managing Defence in a Democracy, Routledge, Oxford, 2006, 3, 15.
Rokvic V., Ivanis Z., Parliamentary Oversight of the Security Sector in Serbia: Perceived Effects, Problems of Post-Communism, Vol.60, no.1, Routledge, UK, 2013, 60.
Born H., Parliamentary Oversight of the Security Sector, OPPD-European Parliament, Brussels, 2013, 20.
Born H., Wills A. (eds.), Overseeing Intelligence Services, Geneva, 2012, 25.
Marat E., Reforming the Police in post-Soviet States: Georgia and Kyryzstan, U.S. Army War College (USAWC) Press, Carlisle, Pennsylvania, 2013, 12.
Hammarberg T., Preliminary Advice, Dealing With Illegal Surveillance Material. EU Special Adviser on Legal and Constitutional Reform and Human Rights in Georgia, 2013, 9. https://www.¬transpa-rency.ge/sites/default/files/post_attachments/Dealing%20with%20illegal%20surveillance%20material.pdf, [19.03.2018].
Hammarberg T., Georgia in Transition, Report on the Human Rights Dimension: Background, Steps Taken and Remaining Challenges, 2013, 24-25. http://eeas.europa.eu/ar¬chives/delegations/geor-gia/documents/hu¬man¬_rights_2012/20130920_report_en.pdf, [19.03.2018].
Securing Peace and Development: the Role of the United Nations in Supporting Security Sector Reform. Report of the Secretary-General, A/62/659–S/2008/39, 2008, 5,6. http://www.un.org/en/ga/¬search/view_-doc.asp?symbol=A/62/659, [19.03.2018].
The Romes Statute of the International Criminal Court, A/CONF. 183/9, 17/07/1998.
Securing States and Societies: Strengthening the United Nations Comprehensive Support to Security Sector Reform. Report of the Secretary-General, A/67/970–S/2013/480, 2013, 4. http://www.securityco-uncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/s_2013_480.pdf, [19.03.2018].
Recommendation 1402 (1999) “Control of Internal Security Services in Council of Europe Member states”, PACE. http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=16689&lang=en, [19.03.2018].
Opinion on Pace Recommendation 1713 (2005) on Democratic Oversight of the Security Sector in Member States adopted by the Venice Commission at its 64th Plenary Session, (Venice, 21-22 October 2005). http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2005)033-e, [19.03.2018].
Comments on Democratic Oversight of Special Services in Eastern Europe, European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission), 2007. http://www.venice.¬coe.int/webforms/do¬cu-ments/?pdf=CDL(2007)051-e, [19.03.2018].
Draft Report on the Democratic Oversight of the Security Services, European Commission for Democracy through Law (Venice Commission), 2007. http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-DEM(2007)001-e, [19.03.2018].
Report on the Democratic Oversight of the Security Services Adopted by the Venice Commission at its 71st Plenary Session (Venice, 1-2 June 2007). http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2007)016-e, [19.03.2018].
Report on the Democratic Oversight of the Security Services Adopted by the Venice Commission at its 71st Plenary Session (Venice, 1-2 June 2007) and Updated by the Venice Commission at its 102nd Plenary Session (Venice, 20-21 March 2015). http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2015)010-e, [19.03.2018].
Government Defence Anti-Corruption Index. Transparency International UK. http://government.de¬fen-ceindex.org/, [19.03.2018].
https://www.icc-cpi.int/about , [19.03.2018].
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
საავტორო უფლებები (c) 2019 TSU Publishing House
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
