სპეციალიზებული სასამართლოების შექმნის თავისებურებები
DOI:
https://doi.org/10.60131/jlaw.1.2025.9293საკვანძო სიტყვები:
სპეციალიზებული სასამართლოები, სპეციალიზაცია, სპეციალიზებული მოსამართლეები, სასამართლო სისტემის ეფექტიანობა.ანოტაცია
სპეციალიზებული სასამართლოები სპეციალიზაციის უმაღლესი გამოვლინებაა. ამ ტიპის სასამართლოების შექმნასთან დაკავშირებით იურიდიულ ლიტერატურაში მრავალი განსხვავებული პოზიცია და მიდგომა არსებობს. თუმცა, მეცნიერთა უმეტესობა და მათ შორის ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოც რეკომენდაციას უწევს სპეციალიზებული სასამართლოების შექმნას, რადგან ადამიანის უფლებათა დაცვის აღნიშნული მექანიზმი უზრუნველჰყოფს სახელმწიფოში მართლმსაჯულების მაღალ ხარისხს და სასამართლო სისტემის მეტ ეფექტიანობას. სტატიის ძირითადი ნაწილი ეხება სპეციალიზებული სასამართლოების შექმნასთან დაკავშირებული სტანდარტებისა და თავისებურებების ანალიზს. სპეციალიზებული სასამართლოების შექმნის შესახებ ყოველი სახელმწიფო საკუთარი ინდივიდუალური საჭიროებებიდან გამომდინარე იღებს სპეციალური კრიტერიუმების გათვალისწინებით, კერძოდ - სამართლის სფერო, რომელი მიმართულებითაც სპეციალიზებული სასამართლო იქმნება უნდა იყოს რთული, სპეციფიკური ან/და სენსიტიური; გარდა ამისა, აღნიშნული სამართლებრივი მიმართულებით სახელმწიფო უნდა იდგეს გამოწვევების წინაშე და უნდა არსებობდეს სასამართლოში მაღალი მიმართვიანობა. ავტორი მსჯელობს სხვადასხვა სახელმწიფოს მაგალითზე, განიხილავს გერმანულ, ამერიკულ და ფრანგულ მოდელებს. შემდეგ კი საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკის საფუძველზე სტატიაში წარმოდგენილია საქართველოსთვის სპეციალიზებული სასამართლოების შექმნის შესაძლო მოდელი და გაანალიზებულია ის საკანონმდებლო, საკადრო, სისტემური თუ სხვა ტიპის რეფორმები, რომელთა გატარებაც აუცილებელი იქნება. სტატიაში განხილულია საქართველოს ინდივიდუალური საჭიროებების გათვალისწინებით იმ სპეციალიზებულ სასამართლოთა სახეებიც, რომლებიც შესაძლოა შეიქმნას.
წყაროები
The Constitution of Georgia, Parliamentary Gazette of Georgia, Issues 31–33, 24/08/1995.
Fiscal Court Code of Germany, 01.10.2022, https://www.gesetze-im-internet.de/fgo/__14.html [26.02.2025].
Effective Institutions for Resolving Tax Disputes: Tax Courts and Alternative Mechanisms, Research by USAID and Eurasia Partnership Foundation, 2012 (in Georgian).
The Form of Narrow Specializations within the Common Court System, Transparency International Georgia, Research Report, Tbilisi, 2020 (in Georgian).
Baum L., A First Look at Judicial Specialization, The University of Chicago Press, 2011.
Bar-Niv Z., The Labour Court System in Israel, Labour Courts in Europe, International Institute for Labour Studies, Geneva, 1986.
Berenstein A., The Labour Court System in Switzerland, Labour Courts in Europe, International Institute for Labour Studies, Geneva, 1986.
Bouvin A., The Labour Court System in Sweden, Labour Courts in Europe, International Institute for Labour Studies, Geneva, 1986.
Butts J.A., Roman J.K., Lynn-Whaley J., Teen Courts, Drug Courts, and Mental Health Courts, Varieties of Juvenile Court: Nonspecialized Courts, Oxford, 2011.
Cazalet E., “Specialized Courts: Are They a ‘Quick Fix’ or a Long-Term Improvement in the Quality of Justice?” (Washington, DC: World Bank, 2001).
Consultative Council of European Judges (CCJE), Opinion (2012) NO 15 of the Consultative Council of European Judges on the Specialization of Judges, Paris, November 2012.
Cordewener A., Hendricks M., The Disputes and Litigation Review: Germany, Chapter 11, Seventh Edition, London, 2019.
Cosgrave M.P., The Labour Court System in Ireland, Labour courts in Europe, International Institute for Labour Studies, Geneva, 1986.
European Network of Councils for the Judiciary (ENCJ), “Development of Minimum Judicial Standards, Report 2010–2011” (Brussels: ENCJ, n.d.), http://www.encj.eu/images/stories/pdf/workinggroups/encj_report_project_team_minimum_standards.pdf [26.02.2025].
Flavier H., Froger C., Administrative Justice in France: Between Singularity and Classicism. BRICS Law Journal, 2016, 3 (2).
Gramckow H., Walsh B., Developing Specialized Court Services: International Experiences and Lessons Learned, Justice & Development Working Paper Series, The World Bank, 2013.
Howard M.R., Comparing the Decision Making of Specialized Courts and General Courts: AN Exploration of Tax Decisions, THE JUSTICE SYSTEM JOURNAL, VOL. 26, NUMBER 2 (2005).
Legomsky S.H., Specialized Justice, Courts, Administrative Tribunals, and a Cross-National Theory of Specialization, Oxford Academic Books, 1990.
Loladze B., Macharadze Z., Firtskhalashvili A., Constitutional Justice, Tbilisi, 2021 (in Georgian).
National Specialized Courts: Germany, European E-Justice, https://e-justice.europa.eu/19/EN/national_specialised_courts?GERMANY&member=1 [26.02.2025].
National Specialized Courts: Ireland, European E-Justice, https://e-justice.europa.eu/19/EN/national_specialised_courts?IRELAND&member=1 [26.02.2025].
National Specialized Courts: France, European E-Justice, https://e-justice.europa.eu/19/EN/national_specialised_courts?FRANCE&member=1 [26.02.2025].
National Specialized Courts: Sweden, European E-Justice, https://e-justice.europa.eu/19/EN/national_specialised_courts?SWEDEN&member=1 [26.02.2025].
Pelkonen J., Tiitinen K.P., The Labour Court System in Finland, Labour Courts in Europe, International Institute for Labour Studies, Geneva, 1986.
Rap S., The participation of Juvenile Defendants in the Youth Court: A Comparative Study of Juvenile Justice Procedures in Europe, 2013.
Rauws R., The Labour Court System in Belgium, Labour Courts in Europe, International Institute for Labour Studies, Geneva, 1986.
Schwartz B., The Administrative Courts in France, 1951 29-4 Canadian Bar Review 381, 1951 CanLIIDocs 59.
Zimmer M.B., Overview of Specialized Courts, International Journal for Court Administration, 2009.
Sramek v. Austria[1984] ECHR, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-57581%22]} [26.02.2025].
S.C. against the United Kingdom, [2004] ECtHR, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-23434%22]} [26.02.2025].
T. and V. against United Kingdom, [1999] ECtHR, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22: [%22001-83696%22]} [26.02.2025].
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
