ძალაუფლების დაბალანსების საკითხი ნახევრად საპრეზიდენტო რესპუბლიკაში
საკვანძო სიტყვები:
ნახევრად საპრეზიდენტო რესპუბლიკის მეცნიერული დახასიათება, ნახევრად საპრეზიდენტო რესპუბლიკების კლასიფიკაცია, ძალაუფლების დაბალანსება, შიდა აღმასრულებელი კონფლიქტი.ანოტაცია
ნახევრად საპრეზიდენტო სისტემის დაარსება უკავშირდება პარლამენტარიზმის რაციონალიზაციის მეორე ტალღას. ამ შემთხვევაში აღმასრულებელი ხელისუფლების გაძლიერებამ კიდევ უფრო ფართო მასშტაბები შეიძინა, ვიდრე ეს ბონის კონსტიტუციის ავტორებმა განახორციელეს. ამ სისტემაში ცალსახად შეინიშნება საკანონმდებლო ორგანოს დასუსტება აღამსრულებელიხელისუფლების გაძლიერების ხარჯზე, რაც ხელისუფლების დანაწილებისა და ძალაუფლების დაბალანსების კონტექსტში მნიშვნელოვან დისკურსს წარმოშობს. წინამდებარე სტატიის მიზანია ზემოაღნიშნული პრობლემების გაანალიზება, ნახევრადსაპრეზიდენტო რესპუბლიკის თეორიული და პრაქტიკული ასპექტების შესწავლა და შეფასება.
წყაროები
გეგენავა დ., ქანთარია ბ., ცანავა ლ., თევზაძე თ., მაჭარაძე ზ., ჯავახიშვილი პ., ერქვანია თ., პაპაშვილი თ., საქართველოს საკონსტიტუციო სამართალი, დ. გეგენავას რედაქტორობით, მეორე გამოცემა, თბ., 2014, 249.
დემეტრაშვილი ა., კობახიძე ი., კონსტიტუციური სამართალი, სახელმძღვანელო ბაკალავრიატის სტუდენტებისათვის, თბ., 2008, 109.
ერემაძე ქ., საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების ურთიერთდამოკიდებულება შერეული მმართველობის მქონე რესპუბლიკაში (საფრანგეთის მაგალითზე), ჟურნ. `ადამიანი და კონსტიტუცია~, №4, 2002, 36.
იზორია ლ., საპრეზიდენტო, საპარლამენტო თუ ნახევრად საპრეზიდენტო? გზა დემოკრატიული კონსოლიდაციისკენ, თბ., 2010, 38-39.
ლოვო ფ., პარლამენტარიზმი, თბ., 2005, 89-90.
ნაკაშიძე მ., ხელისუფლების განშტოებებთან პრეზიდენტის ურთიერთობათა თავისებურებანი მმართველობის ნახევრად საპრეზიდენტო სისტემებში (აზერბაიჯანის რესპუბლიკის, საქართველოსა და სომხეთის რესპუბლიკების მაგალითებზე), 17, 19, 24, 57-60, 62, 64, 161, <http://www.tsu.edu.ge/data/file_db/faculty-law-public/Malkhaz%20Nakashidze.pdf> [15.05.2015].
პაკტე პ., მელენ-სუკრამანიანი ფ., კონსტიტუციური სამართალი, გ. კალატოზიშვილის თარგმანი, ა. დემეტრაშვილის რედაქტორობით, თბ., 2012, 851.
რუხაძე ზ., საქართველოს კონსტიტუციური სამართალი, სახელმძღვანელო იურიდიული ფაკულტეტის სტუდენტებისათვის, რედ. ვ. ლორია, ბათუმი, 1999, 181.
საფრანი უ., მმართველობის პრინციპები: აღმასრულებელი ხელისუფლება, რესპუბლიკა: საპარლამენტო თუ საპრეზიდენტო, ო. მელქაძის რედაქტორობით, თბ., 1996, 184.
ფიში ს., საქართველოს კონსტიტუციური განვითარება შედარებითი ანალიზის რაკურსში, ბაბეკი ვ., ფიში ს., რაიჰენბეჰერი ც., კონსტიტუციის გადასინჯვა – საქართველოს გზა ევროპისკენ, ა. დემეტრაშვილის წინათქმით, თბ., 2012, 66, იხ.
შაიო ა., ხელისუფლების თვითშეზღუდვა, კონსტიტუციონალიზმის შესავალი, მ. მაისურაძის თარგმანი, თ. ნინიძის რედაქტორობით, თბ., 2003, 108, 123.
Bahro H., Virtues and Vices of Semi-presidential Government, 1998, 17-19, <http://www.rchss.sinica.edu.tw/app/ebook/journal/11-01-1999/11_1_1.pdf>, [25.05.2015].
Coudhry S., Stacey R., Semi-Presidentializm as Power Sharing: Constitutional Reform after the Arab Spring, Center for Cnstitutional Transitions and International IDEA, 2014, 30, 45, 48, 50, 52-53, 56.
Extracted from Semi-Presidentialism as Power Sharing: Constitutional reform after the Arab Spring, International Institute for Democracy and Electoral Assistance 2014, 66, <http://www.idea.int/publications/constitutionalreform-after-the-arab-spring/upload/Semi-Presidentialism-p2.pdf>, [25.05.2015].
Elgie R., A Fresh Look at Semipresidentialism Variations on a Theme, Journal of Democracy, Volume 16, N3, 2005, 99-101, 105, 107-108, <http://www.stevendroper.com/elgie.pdf>, [20.05.2015].
Gaulle C.D., The Bayeux Manifesto, The Failure of Presidential Democracy, Vol. 1, Edited by Linz J. and Valenzuela A., Baltimore and London, 1994, 140.
Krupavicius A., Semi-presidentialism in Lithuania: origins, development and Challenges, Semi-presidentialism in Central and Eastern Europe, edited by Elgie R., Moestrup S., 2008, 70, 83.
Linz J., Presidential or Parliamentary Democracy: Does It Make a Difference? The Failure of Presidential Democracy, Vol. 1, Edited by Linz J. and Valenzuela A., Baltimore and London, 1994, 48-49, 52.
McMenamin I., Semi-presidentialism and democratisation in Poland, Semi-presidentialism in Central and Eastern Europe, edited by Elgie R., Moestrup S., 2008, 130, 132.
O’Neil P., Essentials of Comparative Politics, New York, London, 2013, 53, 143-144.
Sartori G., Comparative Constitutional Engineering, An Inquiry into Structures, Incentives and Outcomes, second edition, New York, 1997, 124-138.
Sedelius T., The Tug-of-War between Presidents and Prime Ministers, Semi-Presidentialism in Central and Eastern Europe, 2006, 18, 20, 31-43, 45, <http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:136841/FULLTEXT01.pdf >, [04. 01. 2015].
Shugart M., Semi-presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns, French Politics, N3, 2005, 324, 333-341, 344, <http://www.palgrave-journals.com/fp/journal/v3/n3/full/8200087a.html>, [15.07.2014].
Shugart M., Carey J., Presidents and Assemblies Constitutional Design and Electoral Dynamics, New York, 1992, 23, 57.
Stacey R., Choudhry S., Semi-presidential Government in the Post-authoritarian Context, Center for Constitutional Transitions at NYU Law, 2014, 5, 7, 8, 9. <http://constitutionaltransitions.org/wp-content/uploads/2014/06/SEMIPRESIDENTIAL-GOVERNMENT1.pdf>,[25.05.2015].
Suleiman E., Presidentialism and Political Stability in France, The Failure of Presidential Democracy, Vol. 1, Edited by Linz J. and Valenzuela A., Baltimore and London, 1994, 138-140, 143-145,148, 151, 157, 159.
