საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ (II) და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი: გამოწვევა და შესაძლებლობა ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოსთვის
საკვანძო სიტყვები:
საკვანძო სიტყვები: საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ (II), საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართალი, ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლო, ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია, საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტი, გადახვევა, სიცოცხლის უფლება, ინტერნირება, იძულებითი გადაადგილება და დაბრუნების უფლება, ქონების განადგურება.ანოტაცია
2008 წლის აგვისტოში რუსეთ-საქართველოს საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტის კონტექსტში, საქართველომ ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში (სასამართლო) რუსეთის წინააღმდეგ შეიტანა სახელმწიფოთაშორისი საჩივარი, რომელიც ეხება რუსეთის შეიარაღებული ძალებისა და მისი კონტროლის ქვეშ მოქმედი სეპარატისტული ძალების მიერ აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში/სამხრეთ ოსეთში ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის (კონვენცია) დარღვევებს. საჩივარი საფუძვლად დაედო საქმეს საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ (II), რომელიც დასაშვებად გამოცხადდა 2011 წელს და ამჟამად იმყოფება განხილვის პროცესში სასამართლოს დიდი პალატის წინაშე. 2018 წელს გაიმართა ზეპირი მოსმენა საქმის არსებით მხარეზე.
რადგან საერთაშორისო შეიარაღებული კონფლიქტი ძირითადად (თუმცა, არა ექსკლუზიურად) არის საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის მოწესრიგების საგანი, საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ (II) საქმეში სასამართლომ უნდა განიხილოს კონვენციისა და საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის ურთიერთობა. იმის ფონზე, რომ სასამართლო ტრადიციულად თავს იკავებდა ჰუმანიტარული სამართლის გამოყენებისგან, ბოლო წლებში შესამჩნევია სასამართლოს ამ დარგისადმი გახსნილობა. თუმცა, სასამართლოს მიდგომა ჰუმანიტარული სამართლისადმი არაერთგვაროვანია. ამ კუთხით, წინამდებარე სტატია მიზნად ისახავს აჩვენოს, რომ საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ (II) საქმე სასამართლოსთვის ერთდროულად არის გამოწვევაც და შესაძლებლობაც მის მიერ ჰუმანიტარული სამართლისადმი მიდგომის კონტექსტში. ერთი მხრივ, სასამართლოს მოუწევს კომფორტის ზონიდან გამოსვლა და კონვენციის დებულებებისა და ჰუმანიტარული სამართლის წესებს შორის ურთიერთობის განხილვა. მეორე მხრივ კი, საქართველო რუსეთის წინააღმდეგ (II) არის საქმე, რომელიც სრულ შესაძლებლობას აძლევს სასამართლოს, რომ განივითაროს ჰუმანიტარული სამართლის გამოყენების პრაქტიკული მეთოდოლოგია თავისი თავდაპირველი მანდატის ფარგლებში.
წყაროები
European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, ETS No.005 (date of adoption: 04/11/1950, entry into force 03/09/1953).
Protocol to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, ETS No.009 (date of adoption 20/03/1952, entry into force 18/05/1954).
Protocol No. 4 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, securing certain rights and freedoms other than those already included in the Convention and in the first Protocol thereto, ETS No.046 (date of adoption 16/09/1963, entry into force 02/05/1968).
Convention (I) for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field. Geneva, 12 August 1949 (date of adoption 12/08/1949, entry into force 21/10/1950).
Convention (II) for the Amelioration of the Condition of Wounded, Sick and Shipwrecked Members of Armed Forces at Sea. Geneva, 12 August 1949 (date of adoption 12/08/1949, entry into force 21/10/1950).
Convention (III) relative to the Treatment of Prisoners of War. Geneva, 12 August 1949 (date of adoption 12/08/1949, entry into force 21/10/1950).
Convention (IV) relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War. Geneva, 12 August 1949 (date of adoption 12/08/1949, entry into force 21/10/1950).
Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I), 8 June 1977 (date of adoption 08/06/1977, entry into force 07/12/1978).
Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of Non-International Armed Conflicts (Protocol II), 8 June 1977 (date of adoption 08/06/1977, entry into force 07/12/1978).
Asmus R., A Little War That Shook the World: Georgia, Russia, and the Future of the West, St. Martin's Press, 2010.
Bethlehem D., When Is an Act of War Lawful?, The Right to Life under Article 2 of the European Convention on Human Rights: Twenty Years of Legal Developments since McCann v. the United Kingdom - in Honour of Michael O`Boyle, Early L., Austin A. (eds.), Wolf Legal Publishing, Paris, 2016, 235, 239-240.
Borelli S., The (Mis)-Use of General Principles of Law: Lex Specialis and the Relationship between International Human Rights Law and the Laws of Armed Conflict, General Principles of Law - The Role of the Judiciary, Pineschi L. (ed.), Springer, Cham, 2015, 281.
Cathcart B., The Legal Advisor in the Canadian Armed Forces Addressing International Humanitarian Law and International Human Rights Law in Military Operations, Convergence and Conflicts of Human Rights and International Humanitarian Law in Military Operations, de Wet E., Kleffner J. (eds.), Pretoria University Law Press, 2014, 285-286.
De Koker C., The European Court of Human Rights’ Approach to Armed Conflict and Humanitarian Law: Ivory Tower or Pas De Deux?, Convergences and Divergences between International Human Rights, International Humanitarian and International Criminal Law, De Hert P., et al. (eds.), Intersentia, Cambridge, 2018, 195, 207, 209, 214,
Draper G.I.A.D., Human Rights and the Law of War, Virginia Journal of International Law, Vol. 12, Issue 3, 1972, 338.
Favuzza F., ‘It was the Best of Times, it was the Worst of Times’: A Tale of Detention in Time of Emergency, Convergences and Divergences between International Human Rights, International Humanitarian and International Criminal Law, De Hert P., et al. (eds.), Intersentia, Cambridge, 2018, 171.
Forowicz M., The Reception of International Law in the European Court of Human Rights, Oxford University Press, 2010, 313-318.
Gaggioli G., Kolb R., A Right to Life in Armed Conflicts? The Contribution of the European Court of Human Rights, Israel Yearbook on Human Rights, Vol. 37, 2007, 127-134.
Geiß R., Toward the Substantive Convergence of International Human Rights Law and the Laws of Armed Conflict: The Case of Hassan v. the United Kingdom, Seeking Accountability for the Unlawful Use of Force, Sadat L.N. (ed.), Cambridge University Press, 2018, 252-272.
Gioia A., The Role of the European Court of Human Rights in Monitoring Compliance with Humanitarian Law in Armed Conflict, International Humanitarian Law and International Human Rights Law, Ben-Naftali O. (ed.), Oxford University Press, 2011, 242-245.
Gowlland-Debbas V., Gaggioli G., The Relationship between International Human Rights and Humanitarian Law: An Overview, Research Handbook on Human Rights and Humanitarian Law, Kolb, R., Gaggioli G. (eds.), Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK and Northampton, USA, 2013, 92.
Gowlland-Debbas V., The Right to Life and the Relationship between Human Rights and Humanitarian Law, The Right to Life, Tomuschat C., Lagrange E., Oeter S. (eds.), Martinus Nijhoff Publishers, Leiden, 2010, 129.
Hailbronner M., Laws in Conflict: The Relationship between Human Rights and International Humanitarian Law under the African Charter on Human and Peoples’ Rights, African Human Rights Law Journal, Vol. 16, 2016, 354-355.
Hampson F. J., Article 2 of the Convention and Military Operations during Armed Conflict, The Right to Life under Article 2 of the European Convention on Human Rights: Twenty Years of Legal Developments since McCann v. the United Kingdom - in Honour of Michael O`Boyle, Early L., Austin A. (eds.), Wolf Legal Publishing, Paris, 2016, 211.
Hampson F. J., The Relationship between International Humanitarian Law and International Human Rights Law, Routledge Handbook of International Human Rights Law, Sheeran S., Rodley N. (eds.), Routledge, London and New York, 2013, 209.
Japaridze S., The Necessity to Apply International Humanitarian Law by Human Rights Monitoring Mechanisms – Case Study of the Russian-Georgian Armed Conflict of August 2008, Protection of Human Rights: Achievements and Challenges, Korkelia K. (ed.), GIZ, Tbilisi, 2012, 190-228 (in Georgian).
Kleffner J.K., Zegveld, L., Establishing an Individual Complaints Procedure for Violations of International Humanitarian Law (2000) Yearbook of International Humanitarian Law, Vol. 3, 2000, 387-388.
Koskenniemi M., Fragmentation of International Law: Difficulties Arising from the Diversification and Expansion of International Law (International Law Commission 2006), §25.
Margalit A., Recent Trends in the Application of Human Rights and Humanitarian Law: Are States Losing Patience?, Journal of International Humanitarian Legal Studies, Vol. 7, 2016, 161-162.
Milanovic M., Extraterritorial Derogations from Human Rights Treaties in Armed Conflict, The Frontiers of Human Rights, Bhuta N. (ed.), Oxford University Press, 2016, 61-62.
Moir L., The European Court of Human Rights and International Humanitarian Law, Research Handbook on Human Rights and Humanitarian Law, Kolb, R., Gaggioli G. (eds.), Edward Elgar Publishing, Cheltenham, UK and Northampton, USA, 2013, Kolb, R., Gaggioli G. (eds.), 483.
Molango M. M., The Right of Property in Situations of Armed Conflict: The Application of IHL Principles by the European Court of Human Rights, ILSP Law Journal, 2008, 37-38.
O’Boyle M., Costa J. P., The European Court of Human Rights and International Humanitarian Law, The European Convention on Human Rights: A Living Instrument, Rozakis C. (ed.), Bruylant Press, Brussels, 2011, 115.
Oberleitner G., Human Rights in Armed Conflict: Law, Practice, Policy, Cambridge University Press, 2015, 133, 299, 309-311.
Oellers-Frahm K., A Regional Perspective on the Convergence and Conflicts of Human Rights and International Humanitarian Law in Military Operations: The European Court of Human Rights, Convergence and Conflicts of Human Rights and International Humanitarian Law in Military Operations, de Wet E., Kleffner J. (eds.), Pretoria University Law Press, 2014, 341-343.
Ovey C., The Right to Life in Situations of Armed Conflict, The Right to Life under Article 2 of the European Convention on Human Rights: Twenty Years of Legal Developments since McCann v. the United Kingdom - in Honour of Michael O`Boyle, Early L., Austin A. (eds.), Wolf Legal Publishing, Paris, 2016, 269.
Schabas W. A., The European Convention on Human Rights: A Commentary, Oxford University Press, 2015, 156.
Shany Y., A Human Rights Perspective to Global Battlefield Detention: Time to Reconsider Indefinite Detention. International Law Studies, Vol. 93, 2017, 128.
Sicilianos L. -A., Les Relations entre Droits de L’homme et Droit International Humanitaire dans la Jurisprudence de la Cour Européenne des Droits de L’homme, The International Legal Order: Current Needs and Possible Responses - Essays in Honour of Djamchid Momtaz, Crawford J., et al. (eds), Brill Nijhoff, 2017, 618-620.
Ulfstein G., Risini I., Inter-State Applications under the European Convention on Human Rights: Strengths and Challenges. EJIL: Talk!, January 24, 2020.
Uriarte J. A., The Problems the European Court of Human Rights Faces in Applying International Humanitarian Law, The Humanitarian Challenge: 20 Years European Network on Humanitarian Action (NOHA), Gibbons P., Heintze H. -J. (eds.), Springer, Cham, 2015, 201-202, 208.
Von Arnauld A., An Exercise in Defragmentation: The Grand Chamber Judgment in Hassan v UK, The 'Legal Pluriverse' Surrounding Multinational Military Operations, Geiß R., Krieger H. (eds.), Oxford University Press, 2020, 179-197.
Yeini S. A., The Law Enforcement Paradigm under the Laws of Armed Conflict: Conceptualizing Yesh Din v. IDF Chief of Staff. Harvard National Security Journal, Vol. 10, Issue 2, 2019, 469-470.
Naniyeva and Bagayev v. Georgia (dec.), [2018], ECHR, App nos. 2256/09, 2260/09.
Kudukhova and Kudukhova v. Georgia (dec.), [2018], ECHR, App nos. 8274/09, 8275/09.
Dzhioyeva v. Georgia (dec.) [2018], ECHR, App nos. 24964/09, 20548/09, 22469/09.
Serdar Mohammed v Ministry of Defence [2017] UKSC 2, §68(2).
Situation in Georgia, Decision on the Prosecutor's Request for Authorization of an Investigation. Pre-Trial Chamber I, ICC, ICC-01/15-12, 27 January 2016, §27.
Sargsyan v. Azerbaijan [GC], [2015], ECHR, App no 40167/06.
Chiragov and Others v. Armenia [GC], [2015], ECHR, App no 13216/05.
Hassan v. United Kingdom [GC], [2014], ECHR, App no 29750/09, §99.
Georgia v. Russia (II) (dec.), [2011], ECHR, App no 38263/08.
Kerimova and Others v. Russia, [2011], ECHR, App nos 17170/04, et al.
Villa v. Italy, [2010], ECHR, App no 19675/06, §41.
Varnava and Others v. Turkey [GC], [2009], ECHR, App nos 16064/90 et al., §185.
Isayeva v Russia, [2005], ECHR, App no 57950/00, §191.
Isayeva, Yusupova, and Bazayeva v. Russia, [2005], ECHR, App nos 57947/00, 57948/00, and 57949/00.
Doğan and Others v. Turkey, [2004], ECHR, App nos. 8803/02 et al.
Legal Consequences of the Construction of a Wall in Occupied Palestine, Advisory Opinion, ICJ, 9 July 2004, §106.
Ahmet Ozkan and Others v Turkey, [2004], ECHR, App no 21689/93.
Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons, Advisory Opinion, ICJ, Reports 1996, § 25.
Akdivar and Others v. Turkey, 16 September 1996, Reports of Judgments and Decisions 1996-IV.
McCann and Others v. The United Kingdom [GC], [1995], ECHR, App no 18984/91.
The Prosecutor v. Dusko Tadic, Decision on the Defence Motion for Interlocutory Appeal on Jurisdiction, ICTY, IT-94-1-A, 2 October 1995, §70.
Cyprus v. Turkey, Commission Report (1983),
Guzzardi v. Italy, 6 November 1980, Series A no. 39, §92.
Cyprus v. Turkey, Commission Report (1976).
Report on the Place of the European Convention on Human Rights in the European and International Legal Order, adopted by the CDDH at its 92nd meeting (26–29 November 2019) 72-80, https://rm.coe.int/steering-committee-for-human-rights-cddh-cddh-report-on-the-place-of-t/1680994279, [08.05.2020].
Report of the Steering Committee for Human Rights (CDDH). The Longer-term Future of the System of the European Convention on Human Rights. Council of Europe, 11 December 2015
Council of Europe: Commissioner for Human Rights, Human Rights in Areas Affected by the South Ossetia Conflict. Special Mission to Georgia and Russia, by Thomas Hammarberg, Council of Europe Commissioner for Human Rights (Vladikavkaz, Tskhinvali, Gori, Tbilisi and Moscow, 22-29 August 2008), CommDH(2008)22, 8 September 2008, §12.
Amicus Curiae Brief Submitted by Professor Francoise Hampson and Professor Noam Lubell of the Human Rights Centre, University of Essex, Georgia v. Russia (II), 38263/08, §22 http://repository.essex.ac.uk/9689/1/hampson-lubell-georgia-russia-amicus-01062014.pdf.
Factsheet – Armed Conflicts, Press Unit of the European Court of Human Rights (March, 2020), https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Armed_conflicts_ENG.pdf.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
ლიცენზია
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
